Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (czyli w skrócie AMD) jest poważną chorobą narządu wzroku, dotykającą głównie osób po 50 roku życia. Obecnie w społeczeństwach krajów rozwiniętych szacuje się, że nawet 20% populacji utraci wzrok po skończeniu 65 roku życia właśnie z powodu AMD. Jest to niestety ślepota nieodwracalna (w przeciwieństwie np. do zaćmy, którą możemy chirurgicznie usunąć), a jeśli choroba dotknie obu oczu to Pacjent staje się praktycznie niewidomy, uzależniony od opieki innych osób.
Jak widać jest to bardzo poważny problem w dzisiejszych czasach, ale co tak naprawdę wiemy od AMD.
Przebieg choroby
Zasadniczo choroba ta przebiega w dwóch postaciach, różniących się mechanizmem uszkodzenia siatkówki centralnej, co właśnie jest zasadniczą przyczyną utraty widzenia.
postać sucha – stanowi ok. 90% wszystkich przypadków. Jest to postać łagodniejsza, spowodowana uszkodzeniem i zanikiem tzw. nabłonka barwnikowego, który jest rodzajem „fundamentu” dla pozostałych warstw siatkówki. Postać ta przebiega powoli, często zmiany rozwijają się kilka-kilkanaście lat, choć jeśli wystąpi tzw. zanik geograficzny plamki wówczas oko praktycznie ślepnie.
postać wysiłkową (zwana czasami „mokrą”) – znacznie groźniejsza – stanowi ok. 10% wszyskich przypadków, ale odpowiada za niemal 90% wszystkich przypadków ślepoty w przebiegu AMD. Często bardzo głębokie upośledzenie widzenia pojawia się nawet w ciągu kilku dni lub tygodni. Polega na pojawieniu się nieprawidłowych naczyń krwionośnych, z których do siatkówki przedostaje nie płyn niszczący ją (tzw. błony neowaskularnej). Czasami postać wysiłkową rozwija się na podłożu zmian suchych.
Osoby szczególnie narażone
Wiemy już jakie są postacie AMD, a kto jest szczególnie narażony na wystąpienie tego schorzenia. Podstawowym czynnikiem ryzyka jest wiek – powyżej 50 lat, a im pacjent jest starszy, tym prawdopodobieństwo wystąpienia AMD zwiększa się (do 30% w pacjentów po 75 rż).
Drugim udowodnionym czynnikiem zwiększającym ryzyko zwyrodnienia plamki jest palenie tytoniu (nawet jeśli starszy Pacjent już nie pali od lat). Uważa się, że wiele innych stanów oraz chorób może wpływać na ryzyko AMD. Zaliczamy do nich m. in. cukrzycę, nadciśnienie, miażdżycę, inne choroby okładu sercowo-naczyniowego. Wydaje się że częściej chorują kobiety (choć one też żyją dłużej) oraz osoby rasy białej. Również występowanie AMD u bliskich członków rodziny uznajemy za czynnik ryzyka.
Objawy
Podstawowym objawem jest pogorszenie ostrości wzroku lub inne zmiany w postrzeganiu rzeczywistości. Często pierwszym objawem jest występowanie krzywienia linii prostych lub liter podczas czytania, następnie pojawia się ubytek widzenia centralnego („plama przed okiem”) aż do zamazania całego obrazu przed okiem. Obawy mogą pojawiać się stopniowo, z różnym nasileniem, w jednym lub obu oczach (choć często bardzo niesymetrycznie).
Jak diagnozuje się AMD?
Podstawą jest wizyta u lekarza okulisty niezwłocznie po pojawieniu się objawów. Lekarz w gabinecie wykona badanie ostrości wzroku, ocenę dna oka po rozszerzeniu źrenicy oraz badanie OCT plamki, którego wprowadzenie było przełomem w diagnostyce AMD – oprócz wykrycia samej choroby pozwala na różnicowanie pomiędzy postacią suchą oraz wysiękową.
W większości przypadków wystarczy to do postawienia rozpoznania, choć w części wątpliwych przypadków wykonuje się badanie tradycyjnej angiografii fluoresceinowej lub coraz częściej angiografii opartej na OCT.
Leczenie
Postępowanie zasadniczo różni się w zależności od postaci choroby. W postaci suchej postawą jest zaprzestanie palenia tytoniu oraz leczenie chorób współistniejących jeśli istnieją. Ważna jest redukcja masy ciała, wprowadzenie odpowiedniej diety np. śródziemnomorskiej. Oprócz tego zalecane jest przyjmowanie preparatów zawierających antyoksydanty i mikroelementy (przede wszystkim luteinę i zeaksantynę) w postaci preparatów dostępnych bez recepty.
Postępowanie w postaci wysiękowej jest nieco bardziej skomplikowane. Jeszcze kilka lat temu nie było praktycznie skutecznej metody leczenia. Na szczęście tak jak przełomem w diagnostyce AMD było wprowadzenie OCT, tak w leczeniu było to pojawienie się preparatów antyVEGF, których zadaniem jest zniszczenie nieprawidłowych naczyń. Podawane są one w postaci iniekcji (zastrzyków) do gałki ocznej. Obecnie jest to metoda powszechnie stosowana i łatwo dostępna w naszym kraju. Zapraszamy na OCT oka w Radomiu do naszego gabinetu.